De nieuwsgierige kat: vrijheid en bescherming voor „tuintijgers”
15.05.2023 - Leestijd: 4 minuten
Katten zijn bijzonder flexibele dieren die thuis een gelukkig leven kunnen leiden, op voorwaarde dat in al hun behoeften wordt voorzien. Maar veel katten worden ook als buitenkat gehouden. Een vrij rondlopende kat is echter ook niet altijd zonder problemen. Lees hier wat je moet weten over het houden van katten die veel buiten komen.
Voors en tegens: de kat los laten rondlopen?
Als de huiskat buiten vrij rond mag lopen, past dit bij zijn aard: sluipen, loeren, jagen, maar ook sociaal contact met naburige katten en prikkeling door diverse externe prikkels en geuren dagen het dier uit. Buitenkatten worden beschouwd als evenwichtiger en robuuster dan binnenkatten. Of het avontuurlijke buitenleven een optie is voor je kat, hangt echter af van de specifieke randvoorwaarden.
Ten eerste de buren: wanneer de kat het huis verlaat, blijft hij niet op het terrein van „zijn” mensen – voor hen vormen hekken of muren naar aangrenzende huizen geen obstakel. De juridische situatie in Nederland is wat vaag, zodat bij een conflict een individuele interpretatie nodig is. In principe moet een huiseigenaar echter tolereren dat katten zijn eigendom oversteken. Hij hoeft echter niet te tolereren dat een vreemde kat constant het bloembed open woelt of zijn behoefte doet op het terras. Dan kan hij zelfs maatregelen nemen om katten af te schrikken, zoals akoestische beschermingsmiddelen of beschermingsgordels voor bomen en dakgoten. Als kattenbezitter ben je ook aansprakelijk voor schade, bijvoorbeeld als je kat een kostbare koi uit de tuinvijver vist of krabt aan de auto van de buren.
Een ander criterium waarmee je rekening moet houden bij loslopende katten is natuurlijk de veiligheid ter plaatse: als je in een wijk met beperkt verkeer woont die direct grenst aan een park, is het voor katten veiliger om naar buiten te gaan dan in de directe omgeving van een drukke snelweg. In landelijke gebieden worden buitenkatten daarentegen met nog meer gevaren geconfronteerd: dieren die zich buiten een bepaalde afstand van het laatste huis bevinden, kunnen soms door jagers worden doodgeschoten.
Waar moet ik op letten bij een buitenkat?
Als je wilt dat je kat van het leven buiten geniet, bescherm het dier dan tegen alle eventualiteiten:
- Vaccinaties: buitenkatten hebben vaak en oncontroleerbaar contact met soortgenoten. Vaccinatie tegen kattenziekte, niesziekte, hondsdolheid, infectieuze peritonitis bij katten (buikvliesontsteking – FIP) en leukose is absoluut aan te raden.
- Infectierisico: als je kat een overdraagbare ziekte heeft, zoals FIV, mag hij niet naar buiten, zodat hij geen andere katten kan infecteren.
- Bescherming tegen parasieten: zorg voor voldoende bescherming tegen parasieten zoals vlooien en teken, denk ook aan gewone ontwormingsmiddelen.
- Vachtverzorging: een buitenkat, vooral rassen met een langere vacht, heeft meer hulp nodig met zijn verzorging. Allerlei vreemde voorwerpen en vuil kunnen hardnekkig in de vacht blijven steken.
- Castratie: buitenkatten moeten beslist worden gesteriliseerd, dit kan ongewenste nakomelingen voorkomen. Nog een groot voordeel: gecastreerde dieren dwalen niet te ver van huis en zijn minder geneigd om te vechten.
- Tatoeage en chip: laat je kat tatoeëren, chippen en registreren. Als het dier om welke reden dan ook zoek raakt en op een andere locatie wordt gevonden, kan de eigenaar direct worden geïdentificeerd via het register.
- Overweging voor andere dieren: tijdens het broedseizoen van de zangvogels moet je een kat die graag jaagt tijdelijk onder huisarrest plaatsen, vogeljongen zijn een gemakkelijke prooi voor katten.
De kat mag pas buiten loslopen na minimaal een maand in de nieuwe woning, bijvoorbeeld na een adoptie of na verhuizing: zo leert hij waar zijn „basis” is. Laat bij de eerste ontdekkingsreizen de deur open zodat de kat zonder problemen het huis binnen kan glippen wanneer het buiten niet meer fijn is. Geef ‘s ochtends in het begin iets minder voer dan normaal. Op deze manier is de kat meer gemotiveerd om ‘s avonds naar de volle voerbak terug te keren. Katten moeten over het algemeen ‘s nachts binnen blijven. Je kunt het voeren ’s avonds gebruiken om de kat terug te laten komen: voer altijd op hetzelfde tijdstip en roep de kat, eventueel vergezeld van een duidelijk hoorbaar geluid, bijvoorbeeld van een blikje met droogvoer. Het zal niet lang duren voordat de slimme kat weet wanneer het avondeten wordt geserveerd – en vanaf dat moment zal hij op tijd bij zijn voerbak verschijnen.
Hoe kan ik mijn kat aan het kattenluik laten wennen?
Er kan een organisatorisch probleem ontstaan met loslopende katten: de kat zal regelmatig voor of achter de deur zitten en aandringen om naar buiten of naar binnen te worden gelaten. Een goede oplossing is om een kattenluik te plaatsen, een klep in de deur waardoor de kat naar eigen inzicht het huis kan binnenkomen en verlaten. Speciaalzaken verkopen kattenluiken in vele varianten, die doorgaans zonder problemen kunnen worden gemonteerd. Bij glazen deuren (bijvoorbeeld op het terras) is de hulp van een glaszetter nodig. Moderne kattenluikjes bieden een scala aan praktische extra functies. Je kunt bijvoorbeeld voorkomen dat “onbevoegde” katten het huis binnenkomen door de deur zo te zetten dat deze alleen voor jouw kat opengaat – dezelfde microchip die wordt gebruikt voor identificatie dient als toegangsautorisatie. Tijdgebonden programmafuncties zorgen ervoor dat het kattenluik alleen op bepaalde tijden opengaat of dat alleen toegang tot de woning mogelijk is, maar niet meer terug naar buiten.
De omgang met het kattenluik moet echter in eerste instantie worden getraind. Om de kat te laten begrijpen wat de functie is, zet je eerst het luik vast zodat deze open staat en probeer je vervolgens de kat door de opening te lokken. Een speeltje of een traktatie kan een stimulans zijn voor het dier om het nog onbekende doel uit te proberen. Wees geduldig – katten staan vaak wantrouwend tegenover vernieuwing. Prijs en beloon successen en probeer dan het kattenluik steeds een beetje meer gesloten te houden. Je huistijger zal snel begrijpen hoe de uitgang werkt.
4 tips om je kat te laten wennen aan het buiten zijn:
- Tip 1: plaats je kattenluik bij voorkeur voordat je kat voor het eerst naar buiten gaat. Zo kan het dier op elk moment naar binnen. Kies voor de eerste keer een dag uit waarop het een beetje regenachtig is. Geef de kat wat minder voer dan normaal, zodat hij snel vanzelf terugkomt. De eerste keer ga je rustig met de kat naar buiten en laat je de mooiste plekjes in de tuin zien. Loop langzaam verder en kijk hoe ver je kat durft te gaan.
- Tip 2: laat je kat rustig de omgeving verkennen. Roep niet continu haar naam, je kat wil niet afgeleid worden. Geef het dier genoeg tijd, het zal niet lang duren voor je kat zelf weer naar binnen wil gaan. Als je de kat na haar eerste buitenwandeling met haar lievelingsvoer of -speeltje onthaalt, zal ze snel merken dat het de moeite waard is om weer naar binnen te gaan. Begeleid de kat de eerste dagen. Zo raakt ze gewend aan de nieuwe situatie en krijgt ze meer zelfvertrouwen. Zorg ervoor dat je de eerste dag waarop je kat naar buiten gaat thuis bent, zodat je bij problemen kunt ingrijpen.
- Tip 3: katten hebben een vaste stek, na een verhuizing moet de kat wennen aan zijn nieuwe huis. Houd het dier minstens vier weken binnen: op deze manier kun je ervoor zorgen dat de kat haar nieuwe omgeving herkent als het centrum van haar territorium. Maak aan het begin korte wandelingen met je kat, zodat ze haar nieuwe territorium leert kennen en vertrouwen krijgt in de nieuwe situatie.
- Tip 4: een buitenkat is actiever dan een knusse huiskat en verbruikt dus meer calorieën. Hij heeft ruimschoots de gelegenheid om zijn menu aan te vullen met vers gevangen muizen. Maar toch heeft hij energierijke kost met een hoog vleesgehalte nodig. Tip: voer op regelmatige tijdstippen, zodat je kat stipt thuis komt! Als de kat weet dat hij bij jou het lekkerste voer krijgt, stijgt de kans dat hij alleen bij jou wil eten.
